Faboideae
Le Faboidee (Faboideae) o Papilionoidee (Papilionoideae) sono una sottofamiglia di piante della famiglia Fabaceae (o Leguminosae).
Descrizione
Questa sottofamiglia è distribuita in tutto il globo e comprende specie adattate ad una grande varietà di ambienti. Comprende alberi, arbusti, erbe e rampicanti.
Il fiore ha una simmetria bilaterale ed ha la caratteristica forma "papilionacea": la corolla è costituita da un grande petalo situato superiormente e diretto in alto detto vessillo e da due petali laterali che somigliano alle due ali di una farfalla e sono detti appunto ali; i due petali inferiori saldati insieme in basso formano la carena.
La formula fiorale è:
- K (5), C 5, A (5+5) oppure (9)+1, G 1 [1]
Le foglie sono generalmente composte.
Il frutto è il tipico baccello delle leguminose.
Molte specie presentano sulle radici i tipici noduli dovuti ad un microrganismo, il Rhizobium leguminosarum, che fissa l'azoto atmosferico nel terreno.
Sistematica
Aeschynomeneae
Amorpheae
Cicereae
Crotalarieae
Dalbergieae
Dalbergieae
Desmodieae
Desmodieae
Galegeae
Galegeae
Genisteae
Genisteae
Hedysareae
Indigofereae
Loteae
Millettieae
Millettieae
Millettieae
Mirbelieae
Mirbelieae
Phaseoleae
Phaseoleae
Phaseoleae
Phaseoleae
Phaseoleae
Phaseoleae
Trifolieae
Vicieae
L'International Legume Database & Information Service (ILDIS) assegna alla sottofamiglia Faboideae le seguenti tribù e i seguenti generi:[2]
- Tribù Aeschynomeneae
- Aeschynomene L.
- Amicia Kunth
- Arachis L.
- Arthrocarpum Balf.f.
- Belairia A.Rich.
- Bryaspis P.A.Duvign.
- Chaetocalyx DC.
- Chapmannia Torr. & A.Gray
- Cyclocarpa Afzel. ex Baker
- Discolobium Benth.
- Fiebrigiella Harms
- Geissaspis Harms
- Humularia P.A.Duvign.
- Kotschya Endl.
- Nissolia Jacq.
- Ormocarpopsis R.Vig.
- Ormocarpum P.Beauv.
- Pachecoa Standl. & Steyerm.
- Peltiera Du Puy & Labat
- Pictetia DC.
- Poiretia Vent.
- Smithia Aiton
- Soemmeringia Mart.
- Stylosanthes Sw.
- Weberbauerella Ulbr.
- Zornia J.F.Gmel.
- Tribù Amorpheae
- Amorpha L.
- Apoplanesia C.Presl
- Dalea L.
- Errazurizia Phil.
- Eysenhardtia Kunth
- Marina Liebm.
- Parryella Torr. & A.Gray
- Psorothamnus Rydb.
- Tribù Bossiaeeae
- Aenictophyton A.T.Lee
- Bossiaea Vent.
- Goodia Salisb.
- Muelleranthus Hutch.
- Platylobium Sm.
- Ptychosema Benth.
- Tribù Brongniartieae
- Brongniartia Kunth
- Cyclolobium Benth.
- Harpalyce Moc. & Sesse ex DC.
- Hovea R.Br. ex W.T.Aiton
- Lamprolobium Benth.
- Plagiocarpus Benth.
- Poecilanthe Benth.
- Templetonia R.Br. ex W.T.Aiton
- Tribù Carmichaelieae
- Carmichaelia R.Br.
- Chordospartium Cheeseman
- Corallospartium J.B.Armstr.
- Notospartium Hook.f.
- Streblorrhiza Endl.
- Tribù Crotalarieae
- Aspalathus L.
- Bolusia Benth.
- Buchenroedera Eckl. & Zeyh.
- Crotalaria L.
- Lebeckia Thunb.
- Lotononis (DC.) Eckl. & Zeyh.
- Melolobium Eckl. & Zeyh.
- Pearsonia Dummer
- Polhillia C.H.Stirt.
- Rafnia Thunb.
- Robynsiophyton R.Wilczek
- Rothia Pers.
- Spartidium Pomel
- Wiborgia Thunb.
- Tribù Dalbergieae
- Andira Lam.
- Cascaronia Griseb.
- Centrolobium Mart. ex Benth.
- Dalbergia L.f.
- Etaballia Benth.
- Fissicalyx Benth.
- Geoffroea Jacq.
- Hymenolobium Benth.
- Inocarpus J.R.Forst. & G.Forst.
- Machaerium Pers.
- Paramachaerium Ducke
- Platymiscium Vogel
- Platypodium Vogel
- Pterocarpus Jacq.
- Ramorinoa Speg.
- Riedeliella Harms
- Tipuana (Benth.) Benth.
- Vatairea Aubl.
- Vataireopsis Ducke
- Tribù Desmodieae
- Alysicarpus Desv.
- Brya P.Browne
- Campylotropis Bunge
- Christia Moench
- Codariocalyx Hassk.
- Cranocarpus Benth.
- Dendrolobium (Wight & Arn.) Benth.
- Desmodiastrum (Prain) A.Pramanik & Thoth.
- Desmodium Desv.
- Dicerma DC.
- Droogmansia De Wild.
- Eleiotis DC.
- Hegnera Schindl.
- Hylodesmum H.Ohashi & R.R.Mill
- Kummerowia Schindl.
- Leptodesmia (Benth.) Benth.
- Lespedeza Michx.
- Mecopus Benn.
- Melliniella Harms
- Neocollettia Hemsl.
- Nephrodesmus Schindl.
- Ohwia H.Ohashi
- Phylacium Benn.
- Phyllodium Desv.
- Pseudarthria Wight & Arn.
- Pycnospora R.Br. ex Wight & Arn.
- Tadehagi H.Ohashi
- Trifidacanthus Merr.
- Uraria Desv.
- Urariopsis Schindl.
- Tribù Dipterygeae
- Tribù Euchresteae
- Euchresta Benn.
- Tribù Galegeae
- Alhagi Gagnebin
- Astracantha Podlech
- Astragalus L.
- Barnebyella Podlech
- Calophaca Fisch. ex DC.
- Caragana Fabr.
- Chesneya Lindl. ex Endl.
- Clianthus Sol. ex Lindl.
- Colutea L.
- Eremosparton Fisch. & C.A.Mey.
- Galega L.
- Glycyrrhiza L.
- Gueldenstaedtia Fisch.
- Halimodendron Fisch. ex DC.
- Lessertia DC.
- Ophiocarpus (Bunge) Ikonn.
- Oreophysa (Bunge ex Boiss.) Bornm.
- Orophaca (Torr. & A. Gray) Britton
- Oxytropis DC.
- Smirnowia Bunge
- Sphaerophysa DC.
- Spongiocarpella Yakovlev & N.Ulziykh.
- Sutherlandia R.Br. ex W.T.Aiton
- Swainsona Salisb.
- Tibetia Tibetia
- Tribù Genisteae
- Adenocarpus DC.
- Anarthrophyllum Benth.
- Argyrocytisus (Maire) Frodin & Heywood ex Raynaud
- Argyrolobium Eckl. & Zeyh.
- Calicotome Link
- Calispepla Vved.
- Cytisophyllum O. Lang
- Cytisus Desf.
- Dichilus DC.
- Echinospartum (Spach) Fourr.
- Erinacea Adans.
- Genista L.
- Gonocytisus Spach
- Hesperolaburnum Maire
- Laburnum Fabr.
- Laburnocytisus C.K.Schneid.
- Lembotropis Griseb.
- Lupinus L.
- Petteria C. Presl
- Podocytisus Boiss. & Heldr.
- Retama Raf.
- Sellocharis Taub.
- Spartium L.
- Teline Medik.
- Ulex L.
- Tribù Hedysareae
- Ebenus L.
- Eversmannia Bunge
- Hedysarum L.
- Onobrychis Mill.
- Sartoria Boiss. & Heldr.
- Stracheya Benth.
- Taverniera DC.
- Tribù Indigofereae
- Cyamopsis DC.
- Indigastrum Jaub. & Spach
- Indigofera L.
- Microcharis Benth.
- Phylloxylon Baill.
- Rhynchotropis Harms
- Vaughania S.Moore
- Tribù Liparieae
- Amphithalea Eckl. & Zeyh.
- Coelidium Vogel ex Walp.
- Hypocalyptus Thunb.
- Liparia L.
- Priestleya DC.
- Xipotheca Eckl. & Zeyh.
- Tribù Loteae
- Acmispon Raf.
- Anthyllis L.
- Antopetitia A. Rich.
- Coronilla L.
- Cytisopsis Jaub. & Spach
- Dorycnium Mill.
- Dorycnopsis Boiss.
- Hammatolobium Fenzl
- Hosackia Douglas ex Lindl.
- Hymenocarpos Savi
- Kebirita Kramina & D.D. Sokoloff
- Lotus L.
- Hippocrepis L.
- Ornithopus L.
- Ottleya D.D. Sokoloff
- Podolotus Royle
- Pseudolotus Rech.f.
- Scorpiurus L.
- Securigera DC.
- Syrmatium Vogel
- Tripodion Medik.
- Tribù Millettieae
- Afgekia Craib
- Aganope Miq.
- Apurimacia Harms
- Austrosteenisia R.Geesink
- Behaimia Griseb.
- Bergeronia Micheli
- Burkilliodendron Sastry
- Callerya Endl.
- Chadsia Bojer
- Craibia Harms & Dunn
- Craspedolobium Harms
- Dahlstedtia Malme
- Dalbergiella Baker f.
- Deguelia Aubl.
- Derris Lour.
- Dewevrea Micheli
- Disynstemon R.Vig.
- Endosamara R.Geesink
- Fordia Hemsl.
- Hesperothamnus Brandegee
- Kunstleria Prain
- Leptoderris Dunn
- Lonchocarpus Kunth
- Margaritolobium Harms
- Millettia Wight & Arn.
- Mundulea (DC.) Benth.
- Ostryocarpus Hook.f.
- Paratephrosia Domin
- Philenoptera Hochst. ex A. Rich.
- Piscidia L.
- Platycyamus Benth.
- Platysepalum Welw. ex Baker
- Pongamia Vent.
- Pongamiopsis R.Vig.
- Ptycholobium Harms
- Pyranthus Du Puy & Labat
- Rehsonia Stritch
- Requienia DC.
- Sarcodum Lour.
- Schefflerodendron Harms
- Sylvichadsia Du Puy & Labat
- Tephrosia Pers.
- Terua Standl. & F.J.Herm.
- Willardia Rose
- Wisteria Nutt.
- Xeroderris Roberty
- Tribù Mirbelieae
- Almaleea Crisp & P.H.Weston
- Aotus Sm.
- Brachysema R.Br.
- Callistachys Vent.
- Chorizema Labill.
- Daviesia Sm.
- Dillwynia Sm.
- Erichsenia Hemsl.
- Euchilopsis F.Muell.
- Eutaxia R.Br.
- Gastrolobium R.Br.
- Isotropis Benth.
- Jacksonia R.Br. ex Sm.
- Latrobea Meisn.
- Leptosema Meisn.
- Mirbelia Sm.
- Nemcia Domin
- Oxylobium Andrews
- Phyllota (DC.) Benth.
- Podolobium R.Br.
- Pultenaea Sm.
- Sphaerolobium Sm.
- Stonesiella Crisp & P. H. Weston
- Urodon Crisp & P. H. Weston
- Viminaria Sm.
- Tribù Phaseoleae
- Adenodolichos Harms
- Alistilus N.E.Br.
- Amphicarpaea Elliott ex Nutt.
- Apios Fabr.
- Atylosia Wight & Arn.
- Austrodolichos Wight & Arn.
- Barbieria Spreng.
- Butea Roxb. ex Willd.
- Cajanus DC.
- Calopogonium Desv.
- Camptosema Hook. & Arn.
- Canavalia DC.
- Carissoa Baker f.
- Centrosema (DC.) Benth.
- Cleobulia Mart. ex Benth.
- Clitoria L.
- Clitoriopsis R.Wilczek
- Cochlianthus Benth.
- Collaea DC.
- Cologania Kunth
- Cratylia Mart. ex Benth.
- Cruddasia Prain
- Cymbosema Benth.
- Decorsea R.Vig.
- Dioclea Kunth
- Diphyllarium Gagnep.
- Dipogon Liebm.
- Dolichopsis Hassl.
- Dolichos L.
- Dumasia DC.
- Dunbaria Wight & Arn.
- Dysolobium (Benth.) Prain
- Eminia Taub.
- Eriosema (DC.) Rchb.
- Erythrina L.
- Fagelia Neck. ex DC.
- Flemingia Roxb. ex W.T.Aiton
- Galactia P.Browne
- Glycine Willd.
- Hardenbergia Benth.
- Herpyza Sauvalle
- Kennedia Vent.
- Lablab Adans.
- Lackeya Fortunato, L.P.Queiroz and G.P.Lewis
- Luzonia Elmer
- Macropsychanthus Harms ex K.Schum. & Lauterb.
- Macroptilium (Benth.) Urb.
- Macrotyloma (Wight & Arn.) Verdc.
- Mastersia Benth.
- Meizotropis Voigt
- Mucuna Adans.
- Mysanthus G.P.Lewis and A.Delgado
- Neonotonia Lackey
- Neorautanenia Schinz
- Neorudolphia Britton
- Nesphostylis Verdc.
- Nogra Merr.
- Nomismia Wight & Arn.
- Ophrestia H.M.L.Forbes
- Oryxis A.Delgado & G.P.Lewis
- Otoptera DC.
- Oxyrhynchus Brandegee
- Pachyrhizus Rich. ex DC.
- Paracalyx Ali
- Periandra Mart. ex Benth.
- Phaseolus L.
- Physostigma Balf.
- Pseudeminia Verdc.
- Pseudoeriosema Hauman
- Pseudovigna (Harms) Verdc.
- Psophocarpus DC.
- Pueraria DC.
- Ramirezella Rose
- Rhodopis Urb.
- Rhynchosia Lour.
- Shuteria Wight & Arn.
- Sinodolichos Verdc.
- Spathionema Taub.
- Spatholobus Hassk.
- Sphenostylis E.Mey.
- Strongylodon Vogel
- Strophostyles Elliott
- Teramnus P.Browne
- Teyleria Backer
- Vandasina Rauschert
- Vatovaea Chiov.
- Vigna Savi
- Wajira Thulin
- Tribù Podalyrieae
- Cyclopia Vent.
- Podalyria Willd.
- Stirtonanthus B.-E.van Wyk & A.L.Schutte
- Virgilia Poir.
- Tribù Psoraleeae
- Bituminaria Heist. ex Fabr.
- Cullen Medik.
- Hoita Rydb.
- Orbexilum Raf.
- Otholobium C.H.Stirt.
- Pediomelum Rydb.
- Psoralea L.
- Psoralidium Rydb.
- Rupertia J.W.Grimes
- Tribù Robinieae
- Coursetia DC.
- Diphysa Jacq.
- Genistidium I.M.Johnst.
- Gliricidia Kunth
- Glottidium Desv.
- Hebestigma Urb.
- Hybosema Harms
- Lennea Klotzsch
- Notodon Urb.
- Olneya A.Gray
- Peteria A.Gray
- Poitea Vent.
- Robinia L.
- Sesbania Scop.
- Sphinctospermum Rose
- Tribù Sophoreae
- Acosmium Schott
- Airyantha Brummitt
- Alexa Moq.
- Amburana Schwacke & Taub.
- Ammodendron Fisch. ex DC.
- Amphimas Pierre ex Harms
- Angylocalyx Taub.
- Ateleia (DC.) Benth.
- Baphia Afzel. ex Lodd.
- Baphiastrum Harms
- Bolusanthus Harms
- Bowdichia Kunth
- Bowringia Champ. ex Benth.
- Cadia Forssk.
- Calpurnia E.Mey.
- Camoensia Welw. ex Benth.
- Castanospermum A.Cunn. ex Hook.
- Cladrastis Raf.
- Clathrotropis (Benth.) Harms
- Dalhousiea Wall. ex Benth.
- Dicraeopetalum Harms
- Diplotropis Benth.
- Dussia Krug & Urb. ex Taub.
- Erophaca Boiss.
- Haplormosia Harms
- Leucomphalos Benth. ex Planch.
- Luetzelburgia Harms
- Maackia Rupr.
- Monopteryx Spruce ex Benth.
- Myrocarpus Allemao
- Myrospermum Jacq.
- Myroxylon L.f.
- Neoharmsia R.Vig.
- Ormosia Jacks.
- Panurea Spruce ex Benth.
- Pericopsis Thwaites
- Petaladenium Ducke
- Placolobium Miq.
- Platycelyphium Harms
- Sakoanala R.Vig.
- Salweenia Baker f.
- Sophora L.
- Spirotropis Tul.
- Styphnolobium Schott
- Sweetia Spreng.
- Uleanthus Harms
- Uribea Dugand & Romero
- Xanthocercis Baill.
- Tribù Swartzieae
- Aldina Endl.
- Baphiopsis Benth. ex Baker
- Bobgunnia J. H. Kirkbr. & Wiersema
- Bocoa Aubl.
- Candolleodendron R.S.Cowan
- Cordyla Lour.
- Cyathostegia (Benth.) Schery
- Exostyles Schott
- Harleyodendron R.S.Cowan
- Holocalyx Micheli
- Lecointea Ducke
- Mildbraediodendron Harms
- Swartzia Schreb.
- Zollernia Wied-Neuw. & Nees
- Tribù Thermopsideae
- Ammopiptanthus S.H.Cheng
- Anagyris L.
- Baptisia Vent.
- Pickeringia Nutt.
- Piptanthus Sweet
- Thermopsis R.Br.
- Tribù Trifolieae
- Medicago L.
- Melilotus (L.) Mill.
- Ononis L.
- Parochetus Buch.-Ham. ex D. Don
- Trifolium L.
- Trigonella L.
Rilevanza economica
Le Faboidee hanno una grandissima rilevanza economica in agricoltura.
Molte specie sono state infatti coltivate sin dalla preistoria per l'alimentazione umana.
Inoltre, sono state utilizzate nella rotazione delle culture, per il poter fertilizzante dei batteri simbionti nelle radici.
Un numero sempre maggiore di specie sono usate come piante ornamentali.
Note
- ^ Fabaceae (Papilionaceae), in Tavole di Botanica sistematica, Università di Catania. URL consultato l'8 marzo 2015.
- ^ (EN) Faboideae Tribes, su ILDIS World Database of Legumes. URL consultato il 24 aprile 2015.
Altri progetti
- Wikimedia Commons contiene immagini o altri file su Faboideae
- Wikispecies contiene informazioni su Faboideae