Utente:Cristiano64/Sandbox: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
 
(113 versioni intermedie di 3 utenti non mostrate)
Riga 61:
 
==Appunti vari==
===Città===
*''[[Senia (città antica)|Senia]]'' (la moderna [[Senj]] in [[Croazia]]), era un porto della [[Liburnia]], trasformato dopo la conquista romana in piccolo centro del litorale adriatico,<ref>{{cita|Plinio il Vecchio|III, 140}}.</ref> che potrebbe aver ottenuto lo ''status'' di [[colonia romana]].<ref>{{cita|Tacito, ''Historiae''|IV, 45}}.</ref> Qui erano presenti dei sacerdoti ''Augustales''. Era una città di confine.<ref>{{CIL|03|3016}} e ss.</ref>. Molti dei coloni installati in quest cittadina provenivano dalle [[gens]] italiche dei [[gens Gavia|Gavii]], [[gens Gessia|Gessii]], [[gens Verridia|Verridii]].
*''[[Metulum]]'' (la moderna Cakovac vicino a [[Ogulin]], in [[Croazia]]) era la capitale degli illiri [[Iapodi]]. Fu distrutta nel [[35 a.C.]] da [[Augusto|Ottaviano]] durante le [[Campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)|campagne militari del 35-33 a.C.]].<ref>{{cita|Appiano|''Guerre illiriche'', 19-21}}; {{cita|Cassio Dione|XLIX, 35.2-4}}). Durante il periodo romano ottenne poi lo status di ''[[municipium]]'' ({{CIL|03|10060}}.</ref>
*''[[Iader]]'' (la moderna [[Zara]] in [[Croazia]]) fu fondata dal popolo illirico dei [[Liburni]] nell'[[età del ferro]]. Divenne col tempo, sotto la dominazione romana, una delle più importanti città della ''[[Liburnia]]'' nella provincia di [[Dalmazia (provincia romana)|Dalmazia]].<ref>{{cita|Plinio il Vecchio|III, 140}}).</ref> Gli abitanti combatterono al fianco di [[Gaio Giulio Cesare]] durante la [[guerra civile romana (49-45 a.C.)|guerra civile]] contro [[Gneo Pompeo Magno]].<ref>{{cita|Bellum Alexandrinum|42}}.</ref> Divenne [[colonia romana]] probabilmente già sotto Cesare (''colonia Iulia''<ref>{{cita|Plinio il Vecchio|III, 141 e 152}}; {{CIL|03|2925}}</ref>).
*[[Siscia]] da approfondire
*<del>[[Salona]] da approfondire</del> {{fatto}}
*[[Narona]] approfondire
*[[Epidaurum]]
*[[Scodra]]
*[[Lissus]]
 
*[[Burnum]] viene creata una prima fortezza dopo le guerre di Ottaviano del 35-33 a.C. [http://referenceworks.brillonline.com/entries/brill-s-new-pauly/burnum-e221810]
*[[Promona]] viene creata una fortezza lungo il nuovo ''limes'' dopo le guerre di Ottaviano del 35-33 a.C.
 
;Note
{{references}}
 
===Popolazioni===
[[:en:List of ancient tribes in Illyria]] (per ampliare [[Lista delle tribù illiriche]] e [[Pannoni]]) e [[:en:List of ancient cities in Illyria]].
 
{{Popolo
*''[[Perthoneatae]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16"/> Da non confondere con i ''[[Parthini]]'', come sembra invece fare lo Swoboda.<ref>Swoboda, ''Octavian und Illyricum, pp. 82 ss.</ref> Erano al contrario una popolazione minore del sud dell'Illyria.<ref name="Wilkes146bis">{{cita|Wilkes 1962|p. 146}}.</ref>
|nome = Germani
|immagine = Germanic tribes (750BC-1AD).png
|didascalia = Espansione dei Germani in [[Europa centrale]]<br />([[VIII secolo a.C.]]-[[I secolo|I secolo d.C.]]):{{legend|#f00|Insediamenti prima del [[750 a.C.]]}} {{legend|#f84|nuovi insediamenti dal 750 a.C. al [[1|1 d.C.]]}} {{legend|#ff0|nuovi insediamenti fino al [[100|100 d.C.]]}} {{legend|#0f0|nuovi insediamenti dopo il 100 d.C.}}
|alternativi = [[Popoli germanici]]
|sottogruppi =
*[[Popoli germanici orientali|Germani orientali]]
*[[Popoli germanici occidentali|Germani occidentali]]
*[[Popoli germanici settentrionali|Germani settentrionali]]
|regione = [[Scandinavia]] meridionale, [[Jutland]]
|periodo = Etnogenesi nel [[I millennio a.C.]]
|lingua = [[Lingue germaniche]]
|religione =
|correlati =
|distribuzione = [[Europa settentrionale]]
|popolazione =
|note =
}}
*''[[Perthoneatae]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref>{{cita|Appiano|''Guerre illiriche'', 16}}.</ref> Da non confondere con i ''[[Parthini]]'', come sembra invece fare lo Swoboda.<ref>Swoboda, ''Octavian und Illyricum'', pp. 82 ss.</ref> Erano al contrario una popolazione minore del sud dell'Illyria.<ref name="Wilkes146bis">{{cita|Wilkes 1962|p. 146}}.</ref>
 
*''[[BathiataeCambaei]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16"/>{{cita|Appiano|''Guerre Popolazioneilliriche'', sconosciuta in altre fonti antiche16}}.</ref name="Wilkes146bis"/>
*''[[Cinambri]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref>{{cita|Appiano|''Guerre illiriche'', 16}}.</ref>
 
*''[[Meromenni]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref>{{cita|Appiano|''Guerre illiriche'', 16}}.</ref>
*''[[Taulanti]]i'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16">{{cita|Appiano|''Guerre illiriche'', X, 16}}.</ref> Potente popolo che sembra si trovasse attorno alla città di [[Apollonia (Albania)|Apollonia]], anche se in questo caso potrebbe trattarsi di un ramo di questa popolazione che confinava invece con i ''Delmatae'' più a nord.<ref>{{cita|Appiano|''Guerre illiriche'', X, 24}}.</ref> Insieme ad altri popoli costituiva un gruppo compatto nella parte dell'estremo sud-ovest dell<nowiki>'</nowiki>''[[Illyricum]]''. Alcuni di loro sopravvissero anche in seguito, come comunità del ''[[Conventus iuridicus]]'' di [[Narona]]. Erano pertanto insediate tra i fiumi [[Narenta]] e ''[[Drilo]]'' e risulterebbe menzionata anche da [[Plinio il Vecchio]].<ref name="PlinioIII,144">{{cita|Plinio il Vecchio|III, 144}}; {{cita|Wilkes 1969|p. 49}}.</ref>
 
*''[[Cambaei]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16"/>
*''[[Cinambri]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16"/>
*''[[Meromenni]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16"/>
*''[[Pyrissaei]]'' o ''[[Pyraei]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16"/>
*''[[Docleatae]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16"/> Abitavano la regione attorno alla città di [[Doclea]].<ref name="Wilkes50">{{cita|Wilkes 1969|p. 50}}.</ref>
*''[[Interphrurini]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16"/>
*''[[NaresiiGlintidiones]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16"/> Abitavano nellaa vallenord deldei fiume''[[Narensii]]'' e confinavano a loro volta a settentrione con il ''[[NarentaDelamtae]]''.<ref name="Wilkes50">{{cita|Wilkes 1969|p. 50}}.</ref>
*''[[Glintidiones]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16"/>
 
*''[[Hippasini]]'', popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16">{{cita|Appiano|''Guerre illiriche'', 16}}.</ref>
 
*''[[Meliteni]]'' (isola della [[Croazia]]), , popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16"/>
*''[[Corcira|Corcyreans]]'' (isola della [[Croazia]]), , popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16"/>
*[[Liburni]], popolazione menzionata da [[Appiano di Alessandria]] nel corso delle [[campagne militari di Ottaviano in Illirico (35-33 a.C.)]].<ref name="AppianoIlliriche16"/>
 
;Note
Riga 106 ⟶ 98:
 
==[[Gallia Comata]]==
[[T.R.S. Broughton|Broughton]] lists no Gallic governors after Agrippa through 31, the year with which ''The Magistrates of the Roman Republic'' concludes. [[Augustus]] began to reorganize Transalpine Gaul with its newly conquered territories into administrative regions in 27 BC.<ref>Woolf, ''Becoming Roman'', p. 39.</ref>
 
==[[:fr:Utilisateur:ColdEel]]==
===Governatori===
=== Second triumvirat ===
Creare [[Governatori romani della Gallia Comata]]
* Second triumvirat <small>(''à venir'')</small>
** ''[[:fr:Lex Titia]]'' <small>[''ColdEel'']</small>
** Les triumvirs
*** '''Auguste''' <small>[en cours/''[[:fr:Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]'']</small>
*** '''[[:fr:Marc Antoine]]''' <small>[''ColdEel'']</small>
*** '''Lépide''' <small>(''à venir'')</small>
** Les évènements
*** '''[[:fr:Proscription de 43 av. J.-C.]]''' <small>[''[[:fr:Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]'']</small>
*** '''[[:fr:Guerre romano-parthique de 40-33 av. J.-C.]]''' <small>[''ColdEel'']</small>
*** [[:fr:Guerre de Pérouse]] <small>[''ColdEel'']</small>
** ''Quelques personnalités ...''
*** '''[[:fr:Marcus Vipsanius Agrippa]]''' | [[:fr:Quintus Salvidienus Rufus]] <small>[''ColdEel'']</small>
*** '''[[:fr:Lucius Antonius]]''' | [[:fr:Caius Antonius]] <small>[''ColdEel'']</small>
*** [[:fr:Sextus Julius Caesar (consul en -91)|Sextus Julius Caesar]] | [[:fr:Caius Antonius Hybrida]] | [[:fr:Julia Antonia]] | [[:fr:Antonia Hybrida Minor]] | [[:fr:Marcus Antonius Minor]] | [[:fr:Iullus Antonius]] | [[:fr:Antonia de Trallès]] | [[:fr:Pythodoros de Trallès]] <small>[''autres wiki/ColdEel'']</small>
*** [[:fr:Servius Sulpicius Galba (préteur en -54)|Servius Sulpicius Galba]] | [[:fr:Marcus Favonius]] | [[:fr:Phasaël]] <small>[''autres wiki/ColdEel'']</small>
*** '''<small>(COS 47)</small>''' Quintus Fufius Calenus | Publius Vatinius
*** '''<small>(COS 45-44)</small>''' Quintus Fabius Maximus | Caius Trebonius | Caius Caninius Rebilus | '''[[:fr:Publius Cornelius Dolabella (consul en -44)|Publius Cornelius Dolabella]]'''
*** '''<small>(COS 43)</small>''' [[:fr:Aulus Hirtius]] | [[:fr:Caius Vibius Pansa Caetronianus]] | [[:fr:Quintus Pedius]] | [[:fr:Caius Carrinas]] | '''[[:fr:Publius Ventidius Bassus]]''' <small>[''autres wiki/ColdEel'']</small>
*** '''<small>(COS 42-41)</small>''' '''[[:fr:Lucius Munatius Plancus]]''' | '''[[:fr:Publius Servilius Vatia Isauricus]]''' <small>[''autres wiki/ColdEel'']</small>
*** '''<small>(COS 40)</small>''' '''[[:fr:Lucius Cornelius Balbus]]''' <small>(relecture)</small> | '''[[:fr:Caius Asinius Pollio]]''' | '''[[:fr:Cnaeus Domitius Calvinus]]''' | [[:fr:Publius Canidius Crassus]] <small>[''autres wiki/ColdEel'']</small>
*** '''<small>(COS 39)</small>''' '''[[:fr:Caius Calvisius Sabinus (consul en -39)|Caius Calvisius Sabinus]]''' | '''[[:fr:Lucius Marcius Censorinus (consul en -39)|Lucius Marcius Censorinus]]''' | [[:fr:Publius Alfenus Varus]] | [[:fr:Caius Cocceius Balbus]] <small>[''autres wiki/ColdEel'']</small>
*** '''<small>(COS 38-37)</small>''' [[:fr:Appius Claudius Pulcher (consul en -38)|Appius Claudius Pulcher]] | [[:fr:Caius Norbanus Flaccus]] | [[:fr:Lucius Marcius Philippus (consul en -38)|Lucius Marcius Philippus]] | [[:fr:Lucius Cornelius Lentulus (consul en -38)|Lucius Cornelius Lentulus]] | [[:fr:Lucius Caninius Gallus]] | '''[[:fr:Titus Statilius Taurus]]''' <small>[''autres wiki/ColdEel'']</small>
*** '''<small>(COS 36)</small>''' [[:fr:Marcus Cocceius Nerva]] | [[:fr:Lucius Gellius Publicola (consul en -36)|Lucius Gellius Publicola]] | [[:fr:Lucius Nonius Asprenas]] | [[:fr:Quintus Marcius]] <small>[''autres wiki/ColdEel'']</small>
*** '''<small>(COS 35)</small>''' [[:fr:Lucius Cornificius]] | [[:fr:Sextus Pompeius (consul en -35)|Sextus Pompeius]] | [[:fr:Publius Cornelius Dolabella (consul en -35)|Publius Cornelius Dolabella]] | [[:fr:Titus Peducaeus]] <small>[''autres wiki/ColdEel'']</small>
*** '''<small>(COS 34)</small>''' [[:fr:Lucius Sempronius Atratinus (consul en -34)|Lucius Sempronius Atratinus]] | '''[[:fr:Lucius Aemilius Lepidus Paullus]]''' | [[:fr:Caius Memmius]] | [[:fr:Marcus Herennius (consul en -34)|Marcus Herennius]] <small>[''autres wiki/ColdEel'']</small>
*** '''<small>(COS 33)</small>''' [[:fr:Lucius Volcacius Tullus (consul en -33)|Lucius Volcacius Tullus]] | [[:fr:Lucius Autronius Paetus]] | [[:fr:Caius Fonteius Capito]] | [[:fr:Lucius Flavius]] | [[:fr:Quintus Laronius]] | [[:fr:Lucius Vinicius]] <small>[''autres wiki/ColdEel'']</small> | [[Marcus Acilius Glabrio (consul en -33)|Marcus Acilius Glabrio]] <small>[''[[:fr:Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]'']</small>
*** '''<small>(COS 32-31)</small>''' '''[[:fr:Cnaeus Domitius Ahenobarbus (consul en -32)|Cnaeus Domitius Ahenobarbus]]''' <small>[''[[:de:Gnaeus Domitius Ahenobarbus (Konsul 32 v. Chr.)|de.wiki]]/[[:fr:Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]/ColdEel'']</small> | '''[[:fr:Caius Sosius]]''' | '''[[:fr:Marcus Valerius Messalla Corvinus]]''' | '''[[:fr:Marcus Titius]]''' | [[:fr:Cnaeus Pompeius (consul en -31)|Cnaeus Pompeius]] <small>[''autres wiki/ColdEel'']</small>
*** '''<small>(COS 30-29)</small>''' '''[[:fr:Marcus Licinius Crassus (consul en -30)|Marcus Licinius Crassus]]''' | [[:fr:Lucius Saenius]] | [[:fr:Caius Antistius Vetus (consul en -30)|Caius Antistius Vetus]] | '''[[:fr:Marcus Tullius Cicero (consul en -30)|Marcus Tullius Cicero]]''' | [[:fr:Sextus Appuleius (consul en -29)|Sextus Appuleius]] | [[:fr:Potitus Valerius Messalla]] <small>[''autres wiki/ColdEel'']</small>
 
=== Époque trajane ===
{| class="wikitable" style="width:99%;margin:auto;clear:both;"
* Articles autour de l’époque trajane
! bgcolor="lightgrey" colspan=5 font-size=200%| Lista dei [[Governatore provinciale romano|Governatori romani]] dell<nowiki>'</nowiki>''[[Gallia Comata]]''
** '''[[:fr:Trajan]]''' <small>[''[[:de:Trajan|de.wiki]]/[[Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]/ColdEel'']</small>
|-
** '''[[:fr:Guerres daciques de Trajan]]''' <small>[''[[:it:Conquista della Dacia|it.wiki]]/[[:de:Dakerkriege|de.wiki]]/[[Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]/ColdEel'']</small> | [[:fr:Bataille de Tapae]] | [[:fr:Bataille d'Adamclisi]] <small>[''ColdEel'']</small> | [[:fr:Bures (tribu)]] <small>[''[[:en:Burs (Dacia)|en.wiki]]/ColdEel'']</small>
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''Anno'''</div>
** '''[[:fr:Guerre parthique de Trajan]]''' | [[:fr:Mardes]] <small>[''[[Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]'']</small> | [[Séisme de 115 à Antioche]] <small>[''[[:en:115 Antioch earthquake|en.wiki]]/ColdEel'']</small>
| colspan=4 bgcolor="#FFDEAD" | <div align="center">'''[[Gallia Comata]]'''</div>
** '''[[:fr:Forum de Trajan]]''' <small>[''[[:it:Foro di Traiano|it.wiki]]/[[Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]'']</small> | '''[[:fr:Marchés de Trajan]]''' | '''[[:fr:Colonne Trajane]]''' | '''[[:fr:Reliefs de la colonne Trajane]]''' <small>[''[[Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]'']</small>
|-
** '''[[:fr:Basilique Ulpia]]''' | [[:fr:Bibliothèque Ulpia]] | '''[[:fr:Aqueduc de l'Aqua Trajana]]''' | '''[[:fr:Thermes de Trajan]]''' <small>[''[[:fr:Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]'']</small> | [[:fr:Italica (Espagne)|Italica]] <small>[''[[:es:Itálica|es.wiki]]/ColdEel'']</small>
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[58 a.C.|58]]–[[47 a.C.]]'''</div>
** '''[[:fr:Domitien]]''' <small>[''[[:en:Domitian|en.wiki]]/[[:fr:Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]'']</small> | '''[[:fr:Nerva]]''' <small>[''[[:en:Nerva|en.wiki]]/[[Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]'']</small>
| colspan=4 | <div align="center">[[Gaio Giulio Cesare]]</br>(''Cisalpina'', ''Narbonensis'' e poi anche la ''Comata''<ref>A Cesare fu assegnata con la ''[[Lex Vatinia]]'' per cinque anni, rinnovata poi nel [[55 a.C.]] con la ''[[Lex Pompeia Licinia]]'', ma si rifiutò poi di restituire tutte le province che aveva nel [[49 a.C.]], uno dei motivi per cui scoppiò la guerra civile.</ref>)</div>
** Famille de Trajan <small>[''ColdEel'']</small>
|-
*** [[:fr:Marcus Ulpius Traianus]] | [[:fr:Marcia]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[49 a.C.]]'''</div>
*** [[:fr:Ulpia Marciana]] | [[:fr:Salonina Matidia]] | [[:fr:Sabine (épouse d'Hadrien)|Vibia Sabina]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Lucio Domizio Enobarbo (console 54 a.C.)|Lucio Domizio Enobarbo]]</br>(come [[proconsole]], per succedere a Cesare<ref>Enobarbo fu catturato da Cesare dopo lo scoppio delle guerra civile, cfr. ''MRR<sup>2</sup>'' pp. 261–262.</ref>)</div>
** Personnalités des années 70 à 130 <small>[''ColdEel'']</small>
|-
* [[:fr:Publius Acilius Attianus]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[48 a.C.|48]]–[[46 a.C.]]'''</div>
* [[:fr:Publius Aelius Hadrianus Afer]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Decimo Giunio Bruto Albino]]<ref>Messo da Cesare forse come ''legatus pro praetore''; nel [[46 a.C.]] Bruto fermò una rivolta tra i [[Bellovaci]] nella [[Gallia Belgica]], che non era ancora formalmente organizzata come provincia in questo periodo; Bruto si distinse anche nella [[conquista della Gallia]] sotto Cesare ({{cita|Livio, ''Periochae''|114}}; {{cita|Appiano|''Guerre civili''|II, 48 e 111}}.</ref></div>
* [[:fr:Aelia Domitia Paulina]]
|-
* [[:fr:Publius Annius Trebonius Gallus]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[45 a.C.]]'''</div>
* [[:fr:Marcus Annius Libo]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Aulo Irzio]]</br>(include anche la ''Narbonensis''<ref>Cicero, ''Ad Atticum'' 14.9.3 (dated 17 April 44); ''MRR<sup>2</sup>'' p. 309.</ref>)</div>
* [[:fr:Marcus Annius Verus]]
|-
* [[Cnaeus Arrius Antoninus]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[44 a.C.|44]]–[[43 a.C.]]'''</div>
* [[:fr:Marcus Atilius Metilius Bradua]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Lucio Munazio Planco]](come [[proconsole]]<ref>Inviato da [[Gaio Giulio Cesare]] come proconsole, ad esclusione della [[Gallia Narbonensis]]; cfr.Cicero, ''Philippics'' 3.38, ''Ad Atticum'' 15.29.1, e ''Ad familiares'' 10.1–5; ''MRR<sup>2</sup>'' p. 329.</ref>)</div>
* [[:fr:Sextus Attius Suburanus Aemilianus]]
|-
* [[:fr:Caius Avidius Nigrinus]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[44 a.C.|44]]–[[42 a.C.]]???'''</div>
* [[:fr:Titus Avidius Quietus]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Marco Antonio]]</br>(''Cisalpina'' e ''Comata'')</br>(come [[proconsole]]<ref>Proconsole come stabilito per legge il 1 giugno del [[44 a.C.]], probabilmente per 5 anni; cfr. ''MRR<sup>2</sup>'' pp. 342–343, 360.</ref>)</div>
* [[:fr:Publius Calvisius Ruso]]
|-
* [[Casperius Aelianus]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[39 a.C.|39]]–[[38 a.C.]]?'''</div>
* [[Lucius Catilius Severus]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Marco Vipsanio Agrippa]]</br>(come [[proconsole]])</div>
* [[Tiberius Claudius Atticus Herodes]]
|-
* [[Tiberius Claudius Balbilus]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[35 a.C.|35]]–[[34 a.C.]]'''</div>
* [[Cornelius Fuscus]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Gaio Antistio Vetere (console 30 a.C.)|Gaio Antistio Vetere]]</br>(come ''[[legatus]]'')</div>
* [[Marcus Cornelius Nigrinus]]
|-
* [[Aulus Cornelius Palma Frontonianus]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[28 a.C.|28]]–[[27 a.C.]]'''</div>
* [[Aulus Didius Gallus Fabricius Veiento]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Marco Valerio Messalla Corvino]]</br>(come ultimo [[proconsole]])</div>
* [[Cnaeus Domitius Curvius]]
|-
* [[Domitia Lucilla Maior]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[27 a.C.|27]] (?)–[[26 a.C.]]'''</div>
* [[Domitia Lucilla Minor]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Marco Vinicio (console 19 a.C.)|Marco Vinicio]]</br>(come primo ''[[legatus Augusti pro praetore]]''?)</div>
* [[Lucius Fabius Iustus]]
|-
* [[Quintus Glitius Atilius Agricola]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[25 a.C.|25]]-[[24 a.C.]]?'''</div>
* [[Lucius Iavolenus Priscus]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Aulo Terenzio Varrone Murena]]</br>(''[[legatus Augusti pro praetore]]''?)</div>
* [[Tiberius Iulius Celsus Polemaeanus]]
|-
* [[Caius Antius Aulus Iulius Quadratus]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[18 a.C.|18]]-[[17 a.C.]]?'''</div>
* [[Caius Iulius Quadratus Bassus]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Marco Lollio]]</br>(''[[legatus Augusti pro praetore]]''?)</div>
* [[Lucius Iulius Ursus Servianus]]
|-
* [[Lucius Iunius Quintus Vibius Crispus]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[16 a.C.|16]]–[[15 a.C.]]'''</div>
* [[Manius Laberius Maximus]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Tiberio]]</br>(come [[proconsole]])</div>
* [[Lucius Licinius Sura]]
|-
* [[Quintus Marcius Turbo]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[14 a.C.|14]]–[[9 a.C.]]'''</div>
* [[Lucius Neratius Marcellus]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Druso maggiore]]</br>(come [[proconsole]] insieme alla ''[[Germania (provincia romana)|Germania Magna]]'')</div>
* [[Lucius Neratius Priscus]]
|-
* [[Aulus Platorius Nepos]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[9 a.C.|9]]–[[7 a.C.]]'''</div>
* [[Quintus Pompeius Falco]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Tiberio]]</br>(come ''[[legatus Augusti pro praetore]]'' insieme alla ''[[Germania (provincia romana)|Germania Magna]]'')</div>
* [[Lucius Publilius Celsus]]
|-
* [[Lusius Quietus]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[6 a.C.|6]]–[[3 a.C.]]?'''</div>
* [[Marcus Rutilius Lupus]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Gaio Senzio Saturnino]]</br>(come ''[[legatus Augusti pro praetore]]'' insieme alla ''[[Germania (provincia romana)|Germania Magna]]'')</div>
* [[Caius Septicius Clarus]]
|-
* [[Quintus Sosius Senecio]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[3 a.C.|3]]–[[1 a.C.]]?'''</div>
* [[Servius Sulpicius Similis]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Lucio Domizio Enobarbo (console 16 a.C.)|Lucio Domizio Enobarbo]]</br>(come ''[[legatus Augusti pro praetore]]'' insieme alla ''[[Germania (provincia romana)|Germania Magna]]'')</div>
* [[Lucius Tettius Iulianus]]
|-
* [[Lucius Valerius Catullus Messallinus]]
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[1|1 d.C.]]–[[3|3 d.C.]]?'''</div>
* [[Lucius Verginius Rufus]]
| colspan=4 | <div align="center">[[Marco Vinicio (console 19 a.C.)|Marco Vinicio]]</br>(come ''[[legatus Augusti pro praetore]]'' insieme alla ''[[Germania (provincia romana)|Germania Magna]]'')</div>
* [[Titus Vestricius Spurinna (consul)|Titus Vestricius Spurinna]]
|-
* ''et une cinquantaine d'autres ...''
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[4]]–[[6]]'''</div>
| colspan=4 | <div align="center">[[Tiberio]]</br>(come [[proconsole]] insieme alla ''[[Germania (provincia romana)|Germania Magna]]'')</div>
|-
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[7]]–[[9]]'''</div>
| colspan=4 | <div align="center">[[Publio Quintilio Varo]]</br>(come ''[[legatus Augusti pro praetore]]'' insieme alla ''[[Germania (provincia romana)|Germania Magna]]''?)</div>
|-
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[9]]–[[12]]'''</div>
| colspan=4 | <div align="center">[[Tiberio]]</br>(come [[proconsole]])</div>
|-
| bgcolor="lightgrey" | <div align="center">'''[[13]]–[[16]]'''</div>
| colspan=4 | <div align="center">[[Germanico Giulio Cesare]]</br>(come [[proconsole]] insieme alla ''[[Germania (provincia romana)|Germania Magna]]'')</div>
|}
 
=== Conquête romaine de l'Italie ===
In the tumultuous period following Caesar's death, during the ascendancy of the [[Second Triumvirate]], Gaul was acted upon by various commanders, until [[Marcus Vipsanius Agrippa|M. Vipsanius Agrippa]] arrived as proconsul in 39 to quell unrest. Scholars have paid relatively scant attention to the question of why Gaul failed to take advantage of Rome's disarray during the civil wars of the 40s and 30s to revolt ''in toto''; it is sometimes assumed that the population was too decimated to take a stand, but the numbers in so far as they are known make this unlikely.
* '''[[:fr:Conquête romaine de l'Italie]]''' <small>[''ColdEel'']</small>
** Conflits militaires
*** [[:fr:Ligue latine]] | '''[[:fr:Bataille du lac Régille]]''' | '''[[:fr:Fœdus Cassianum]]''' <small>[''[[:fr:Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]'']</small>
*** '''[[:fr:Guerres romano-sabelliennes (Ve s.)|Guerres romano-sabelliennes]]''' | '''[[:fr:Guerres entre Rome et Véies]]''' <small>[''ColdEel'']</small> | [[:fr:Bataille du Crémère]] <small>[''[[:fr:Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]'']</small>
*** '''[[:fr:Raids gaulois en Italie]]''' <small>[''ColdEel'']</small> | Bataille de l'Allia | Sac de Rome (390 av. J.-C.) <small>(à venir)</small>
*** '''[[:fr:Guerres romano-volsques (389 - 341)]]''' <small>[''[[:en:Roman-Volscian wars|en.wiki]]/ColdEel'']</small> | '''[[:fr:Guerre romano-èque (389 - 388)]]''' <small>[''[[:en:Roman-Aequian wars|en.wiki]]/ColdEel'']</small>
*** '''[[:fr:Guerres romano-latines (389 - 354)]]''' <small>[''[[:en:Roman–Latin wars|en.wiki]]/[[:fr:Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]/ColdEel'']</small> | '''[[:fr:Guerre romano-hernique]]''' <small>[''[[:en:Roman conquest of the Hernici|en.wiki]]/ColdEel'']</small>
*** '''[[:fr:Guerre romano-étrusque (389 - 386)]]''' | '''[[:fr:Guerre romano-étrusque (358 - 351)]]''' <small>[''[[:en:Roman-Etruscan Wars|en.wiki]]/ColdEel'']</small>
*** '''[[:fr:Première guerre samnite]]''' <small>[''[[:en:Samnite Wars|en.wiki]]/ColdEel'']</small>
*** '''[[:fr:Guerre latine]]''' <small>[''[[:en:Latin War|en.wiki]]/[[:fr:Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]/ColdEel'']</small> | '''[[:fr:Guerres romano-aurunces (345 - 334)]]''' <small>[''ColdEel'']</small>
*** '''[[:fr:Deuxième guerre samnite]]''' | [[:fr:Bataille des Fourches Caudines]] <small>[''ColdEel'']</small> | '''[[:fr:Guerre romano-étrusque (311 - 308)]]''' <small>[''[[:en:Roman-Etruscan Wars|en.wiki]]/ColdEel'']</small>
*** '''[[:fr:Troisième guerre samnite]]''' | '''[[:fr:Guerres samnites]]''' <small>[''ColdEel'']</small>
*** Conquête romaine du sud de l'Italie | '''[[:fr:Guerre de Pyrrhus en Italie]]''' <small>[''[[:it:Guerre pirriche|it.wiki]]/[[:fr:Utilisateur:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]'']</small>
*** '''[[:fr:Conquête romaine de l'Étrurie]]''' <small>[''ColdEel'']</small> | Autres articles sur la conquête du nord de l'Italie <small>(à venir)</small>
*** Conquête romaine de la Gaule Cisalpine <small>(à venir)</small>
*** Guerre sociale (Rome) <small>(à venir)</small>
** Peuples italiques <small>[''ColdEel'']</small>
*** '''[[:fr:Falisques]]''' | '''[[:fr:Capénates]]''' | [[:fr:Rutules]] | [[:fr:Sabins]] | [[:fr:Ombriens]]
*** '''[[:fr:Herniques]]''' | '''[[:fr:Èques]]''' | '''[[:fr:Volsques]]''' | [[:fr:Marses (Italie)|Marses]] | [[:fr:Péligniens]]
*** '''[[:fr:Aurunces]]''' | '''[[:fr:Sidicins]]''' | '''[[:fr:Campaniens]]''' | [[:fr:Samnites]]
 
=== Autres articles ===
In 44 BC, Antony was the proconsul assigned to both Cisalpina and Transalpina; his ability to come to an understanding with the Gauls, as demonstrated by his arrangements with Commius, is further indicated by the willingness of a [[Sequani]]an leader to execute [[Decimus Junius Brutus Albinus|Decimus Brutus]] at his behest. This Brutus<ref>Decimus Brutus should not be confused with his more famous cousin Marcus, who never served under Caesar during the Gallic Wars, but who was a governor in Cisalpina during Caesar's dictatorship.</ref> had served in Gaul under Caesar from 56 (or earlier). Although his experience in Gallic relations exceeded that of his peer Antony, whose earliest appearance in Caesar's account of the war is around the time of the Battle of Alesia, Celtic antipathy may have been spurred by Brutus's betrayal of Caesar, given the high value Celts placed on loyalty to their sworn leaders.<ref>Raimund Karl, “''*butacos, *uossos, *geistlos, *ambaχtos'': Celtic Socio-economic Organisation in the European Iron Age,” ''Studia Celtica'' 40 (2006).<!--this statement requires another supporting source which I've temporarily misplaced--></ref>
 
* Articles généraux sur l'époque républicaine <small>[''ColdEel'']</small>
[[T.R.S. Broughton|Broughton]] lists no Gallic governors after Agrippa through 31, the year with which ''The Magistrates of the Roman Republic'' concludes. [[Augustus]] began to reorganize Transalpine Gaul with its newly conquered territories into administrative regions in 27 BC.<ref>Woolf, ''Becoming Roman'', p. 39.</ref>
** '''[[:fr:Armée romaine des origines à la fin de la République]]'''
** '''[[:fr:Finances publiques sous la République romaine]]'''
 
* Liste de magistrats romains
;Note
** '''[[:fr:Liste des consuls de la République romaine]]''' <small>[''[[:fr:User:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]/ColdEel'']</small> | '''[[:fr:Liste des consuls romains du Haut-Empire]]''' <small>[''ColdEel'']</small>
{{references}}
** '''[[:fr:Liste des tribuns militaires à pouvoir consulaire]]''' <small>[''[[:fr:User:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]/ColdEel'']</small>
** '''[[:fr:Liste de censeurs romains]]''' <small>[''[[:fr:User:Cassius Ahenobarbus|Ahenobarbus]]/ColdEel'']</small>
** '''[[:fr:Modèle:Liste des dictateurs romains|Liste des dictateurs et maîtres de cavalerie]]''' <small>[''ColdEel'']</small>
 
Divers
* [[:fr:Teuta]] <small>[''[[:en:Teuta of Illyria|en.wiki]]/ColdEel'']</small>
* [[:fr:Ærarium militare]] <small>(''[[:en:Aerarium militare|en.wiki]]/ColdEel'')</small>
* [[:fr:Lucius Arruntius (consul en 6)|Lucius Arruntius]] <small>(''[[:en:Lucius Arruntius the Younger|en.wiki]]/ColdEel'')</small>
* [[:fr:Lucius Seius Strabo]] <small>[''[[:en:Lucius Seius Strabo|en.wiki]]/ColdEel'']</small>
* '''[[:fr:Lucius Aurelius Verus]]''' <small>[''[[:en:Lucius Verus|en.wiki]]/ColdEel'']</small>
* [[:fr:Guerre romano-parthique de 161-166]] <small>[''[[:en:Roman–Parthian War of 161–166|en.wiki]]/ColdEel'']</small>
 
Anciennes contributions (avant 2009)
* [[:fr:Rome antique]] <small>[''Collectif'']</small>
* [[:fr:République romaine]] <small>[''ColdEel'']</small>
* [[:fr:Empire romain]] <small>[''ColdEel/Mandrak'']</small>
* [[:fr:Empire byzantin]] <small>[''[[:de:Byzantinisches Reich|de.wiki]]/[[:en:Byzantine Empire|en.wiki]]/ColdEel'']</small>
* Série [[:fr:Constitution romaine]] <small>[''[[:en:Roman Constitution|en.wiki]]'']</small>
* [[:fr:Droit romain]] <small>[''[[:en:Roman law|en.wiki]]'']</small>
* [[:fr:Loi des Douze Tables]] <small>[''ColdEel'']</small>
* [[:fr:Guerre des Gaules]] <small>[''[[:it:Conquista della Gallia|it.wiki]]/ColdEel'']</small>
* [[:fr:Tibère]] <small>[''[[:it:Tiberio|it.wiki]]/ColdEel'']</small>
* [[:fr:Liste des rois de Thrace]] <small>[''ColdEel'']</small>
* ''Nombreux monuments de la Rome antique ...''
* ''Autres contributions sur l'époque républicaine ...''