Dasyatidae: differenze tra le versioni

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
LauBot (discussione | contributi)
m Bot: passaggio degli url da HTTP a HTTPS
Benthikit (discussione | contributi)
Nessun oggetto della modifica
 
(33 versioni intermedie di 22 utenti non mostrate)
Riga 1:
{{Tassobox
|nome =Dasiatidi Pastinache
|immagine =Stingray Taeniura lymma 325518930.jpg
|didascalia = ''[[Taeniura lymma]]''
<!-- CLASSIFICAZIONE -->|dominio = [[Eukaryota]]
|dominioregno = [[EukaryotaAnimalia]]
|regnosottoregno = [[AnimaliaEumetazoa]]
|superphylum = [[Deuterostomia]]
|sottoregno=[[Eumetazoa]]
|phylum = [[Chordata]]
|superphylum=[[Deuterostomia]]
|phylumsubphylum = [[ChordataVertebrata]]
|infraphylum = [[Gnathostomata]]
|subphylum=[[Vertebrata]]
|microphylum =
|infraphylum=[[Gnathostomata]]
|nanophylum =
|microphylum=
|superclasse = [[Ittiopsidi]]
|nanophylum=
|classe = [[Chondrichthyes]]
|superclasse=[[Ittiopsidi]]
|sottoclasse = [[Elasmobranchii]]
|classe=[[Chondrichthyes]]
|infraclasse = [[Euselachii]]
|sottoclasse=[[Elasmobranchii]]
|infraclassesuperordine = [[EuselachiiBatoidea]]
|ordine = [[Myliobatiformes]]
|superordine=[[Batoidea]]
|infraordine =
|ordine=[[Myliobatiformes]]
|superfamiglia =
|sottordine=
|famiglia = '''Dasyatidae'''<br/><span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Jordan & Gilbert, |1879</span>}}
|infraordine=
|sottofamiglia =
|superfamiglia=
|tribù =
|famiglia='''Dasyatidae'''<br/><span style="font-variant: small-caps">Jordan & Gilbert, 1879</span>
|sottotribù =
|sottofamiglia=
|genere =
|tribù=
|sottogenere =
|sottotribù=
|specie =
|genere=
|sottospecie = <!-- NOMENCLATURA BINOMIALE -->
|sottogenere=
|biautore =
|specie=
|binome =
|sottospecie=
|bidata = <!-- NOMENCLATURA BINOMIALEALTRO -->
|sinonimi =
|biautore=
|nomicomuni =
|binome=
|suddivisione = [[Genere (tassonomia)|Generi]]
|bidata=
|suddivisione_testo = *''[[Dasyatis]]''
<!-- ALTRO -->
|sinonimi=
|nomicomuni=
|suddivisione=[[Genere (tassonomia)|Generi]]
|suddivisione_testo=
*''[[Dasyatis]]''
*''[[Himantura]]''
*''[[Neotrygon]]''
Riga 47 ⟶ 42:
*''[[Urogymnus]]''
}}
 
ILe '''Dasiatidipastinache''' o '''trigoni''' ('''Dasyatidae''' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Jordan & Gilbert, |1879</span>}}) sono una [[famiglia (tassonomia)|famiglia]] di [[Chondrichthyes|pesci cartilaginei]] dell'[[ordine (tassonomia)|ordine]] [[Myliobatiformes]]<ref name=WoRMS>{{WoRMS|summ=105708|autore=Bailly, N. (2015)|accesso= 12 gennaio 2016}}</ref> che comprende specie d'acqua[[Benthos|bentoniche]] sia salatamarine esia d'acqua dolce comunementeprovviste conosciutedi come[[aculeo]] '''pastinache'''velenoso onella '''trigoni'''coda.
 
== Descrizione ==
Sono caratterizzati dal corpo piatto romboidale, con margine laterale del capo che si continua colcon il margine anteriore delle grandi [[pinne pettorali]] a forma di ali. Le specie più grandi raggiungono i 4 m di lunghezza. Gli occhi sono posti sul dorso, la bocca è ventrale. La [[pinna dorsale]] è assente o appena abbozzata. La coda è sottile e lunga, e nella maggior parte delle specieed è dotata di un [[aculeo]] velenoso; negli esemplari di maggiori dimensioni, l'aculeo può arrivare fino a 35-40 centimetri di lunghezza, ha un profilo dentellato ed è rivestito da una [[guaina epiteliale]].<ref name=FB/>
 
Alla radice dell'aculeo si trovano due [[ghiandole]] [[veleno|velenifere]] {{Citazione necessaria|che secernono una sostanza composta dagli [[enzimi]] 5-[[nucleotidasi]] e [[fosfodiesterasi]], che distruggono le [[cellula|cellule]], e da [[serotonina]], che provoca contrazioni muscolari.<ref>{{cita libro|url=https://books.google.it/books?id=q5O3DwAAQBAJ&pg=PA67&lpg=PA67&dq=enzimi+5-nucleotidasi+e+fosfodiesterasi&source=bl&ots=S0ZIXUvUnS&sig=ACfU3U3Iqu7n3aIhuxGYIIVMRFVR9qsP1Q&hl=it&sa=X&ved=2ahUKEwir0s3otNn0AhWOsaQKHWJpAmgQ6AF6BAgbEAM#v=onepage&q=enzimi%205-nucleotidasi%20e%20fosfodiesterasi&f=false|titolo=Tossicologia 2. Metalli pesanti, Solventi, Tossine animali. Approfondimenti.|editore=Youcanprint |lingua=it|autore=Sofia Perrucci|autore2=Lilia Gigliarelli|anno=2019|ISBN= 9788831643733}}.</ref> L'azione di tale complesso enzimatico è necrotizzante e a questo si unisce la possibilità di [[infezioni]] [[batterio|batteriche]] anche gravi.<ref>{{Cita pubblicazione|autore=Barss P. |titolo=Wound necrosis caused by the venom of stingrays. Pathological findings and surgical management |rivista=Med J Austral |anno=1984 |volume=141 |numero=12-13 |pp=854-855 |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6150422 |lingua=en}}</ref><ref>{{Cita pubblicazione|autore=Barber G.R., Swygert J.S.|titolo=Necrotizing Fasciitis Due to Photobacterium damsela in a Man Lashed by a Stingray |rivista=N Engl J Med |anno=2000 |volume=342 |p=824 |url=http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM200003163421118 |lingua=en}}</ref>
 
ASe secondala dellaparte zonainteressata colpitaè dall'aculeoun organo vitale, il decorso può arrivare ada essere mortale (si veda l'esempio del conduttore televisivo [[Steve Irwin]], morto in [[Australia]] in seguito a numerosiuna colpipuntura ricevutidi datrigone unin trigonepieno petto il 4 settembre [[2006]]).<ref>{{Cita web | url=http://www.msnbc.msn.com/id/14663786/ns/world_news-asia_pacific/t/crocodile-hunter-steve-irwin-killed-stingray/ | titolo= Crocodile hunter, Steve Irwin, killed by stingray | editore= Associated Press |lingua=en}}</ref>
 
== Biologia ==
Riga 64 ⟶ 60:
 
== Distribuzione e habitat ==
I Dasiatididasiatidi sono presenti nelle acque dell'[[oceano Atlantico]], dell'[[oceano Indiano]] e del [[oceano Pacifico|Pacifico]].<ref name=FB>{{Cita web |titolo=Dasyatidae |sito=FishBase |url=http://www.fishbase.org/Summary/FamilySummary.php?ID=20|lingua=en}}</ref> Nel [[mar Mediterraneo]] la famiglia è presente con 6 specie: ''[[Dasyatis centroura]]'', ''[[Dasyatis marmorata]]'', ''[[Dasyatis pastinaca]]'', ''[[Himantura uarnak]]'' ([[Migrazione lessepsiana|migrante lessepsiana]]), ''[[Pteroplatytrygon violacea]]'' e ''[[Taeniura grabata]]''.<ref name="Serena">{{Cita libro |autore=Fabrizio Serena |anno=2005 |titolo=Field Identification Guide to the Sharks and Rays of the Mediterranean and Black Sea |serie=FAO Species Identification Guide for Fisheries Purposes |città=Roma |editore=Food and Agriculture Organization (FAO) |url=ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/009/y5945e/y5945e05.pdf |lingua=en |urlmorto=sì }}</ref>
 
La maggior parte delle specie vive nell'acqua salata ma esistono anche specie d'acqua dolce e salmastra.<ref name=FB/>
Riga 81 ⟶ 77:
La famiglia comprende i seguenti [[genere (tassonomia)|generi]] e [[specie]]:<ref name=WoRMS/>
 
*''[[Dasyatis]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Rafinesque, |1810</span>}}
**''[[Dasyatis acutirostra]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Nishida & Nakaya, |1988</span>}}
**''[[Dasyatis akajei]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Müller & Henle, |1841}})</span>
**''[[Dasyatis americana]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Hildebrand & Schroeder, |1928</span>}} - pastinaca americana
**''[[Dasyatis bennettii]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Müller & Henle, |1841}})</span>
**''[[Dasyatis brevicaudata]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Hutton, |1875}})</span> - pastinaca liscia
**''[[Dasyatis brevis]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Garman, |1880}})</span>
**''[[Dasyatis centroura]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Mitchill, |1815}})</span> - trigone spinoso
**''[[Dasyatis chrysonota]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Smith, |1828}})</span>
**''[[Dasyatis colarensis]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Santos, Gomes & Charvet-Almeida, |2004</span>}}
**''[[Dasyatis dipterura]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Jordan & Gilbert, |1880}})</span>
**''[[Dasyatis fluviorum]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Ogilby, |1908</span>}}
**''[[Dasyatis geijskesi]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Boeseman, |1948</span>}}
**''[[Dasyatis gigantea]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Lindberg, |1930}})</span>
**''[[Dasyatis guttata]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Bloch & Schneider, |1801}})</span>
**''[[Dasyatis hastata]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|DeKay, |1842}})</span>
**''[[Dasyatis hypostigma]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Santos & Carvalho, |2004</span>}}
**''[[Dasyatis izuensis]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Nishida & Nakaya, |1988</span>}}
**''[[Dasyatis laevigata]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Chu, |1960</span>}}
**''[[Dasyatis lata]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Garman, |1880}})</span>
**''[[Dasyatis longa]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Garman, |1880}})</span>
**''[[Dasyatis longicauda]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Last & White, |2013</span>}}
**''[[Dasyatis margarita]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Günther, |1870}})</span>
**''[[Dasyatis margaritella]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Compagno & Roberts, |1984</span>}}
**''[[Dasyatis marianae]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Gomes, Rosa & Gadig, |2000</span>}}
**''[[Dasyatis marmorata]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Steindachner, |1892}})</span>
**''[[Dasyatis matsubarai]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Miyosi, |1939</span>}}
**''[[Dasyatis microps]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Annandale, |1908}})</span>
**''[[Dasyatis multispinosa]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Tokarev, |1959}})</span>
**''[[Dasyatis navarrae]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Steindachner, |1892}})</span>
**''[[Dasyatis parvonigra]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Last & White, |2008</span>}}
**''[[Dasyatis pastinaca]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Linnaeus, |1758}})</span> - pastinaca comune
**''[[Dasyatis rudis]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Günther, |1870}})</span>
**''[[Dasyatis sabina]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Lesueur, |1824}})</span>
**''[[Dasyatis say]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Lesueur, |1817}})</span>
**''[[Dasyatis sinensis]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Steindachner, |1892}})</span>
**''[[Dasyatis thetidis]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Ogilby, |1899</span>}}
**''[[Dasyatis tortonesei]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Capapé, |1975</span>}}
**''[[Dasyatis ushiei]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Jordan & Hubbs, |1925}})</span>
**''[[Dasyatis zugei]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Müller & Henle, |1841}})</span>
*''[[Himantura]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Müller & Henle, |1837</span>}}
** ''[[Himantura alcockii]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Annandale, |1909}})</span> - pastinaca macchiepallide
** ''[[Himantura astra]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Last, Manjaji-Matsumoto & Pogonoski, |2008</span>}} -
** ''[[Himantura bleekeri]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Blyth, |1860}})</span> -
**''[[Himantura chaophraya]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Monkolprasit e Roberts, |1990</span>}} - pastinaca d'acqua dolce gigante <!-- (= Himantura polylepis ?) -->
** ''[[Himantura dalyensis]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Last & Manjaji-Matsumoto, |2008</span>}} -
** ''[[Himantura draco]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Compagno & Heemstra, |1984</span>}} -
** ''[[Himantura fai]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Jordan e Seale, |1906</span>}} - pastinaca rosa
** ''[[Himantura fava]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Annandale, |1909}})</span> -
** ''[[Himantura fluviatilis]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Hamilton, |1822}})</span> - pastinaca del Gange
** ''[[Himantura gerrardi]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Gray, |1851}})</span> - pastinaca macchiebianche
** ''[[Himantura granulata]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Macleay, |1883}})</span> - pastinaca codabianca
** ''[[Himantura hortlei]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Last, Manjaji-Matsumoto e Kailola, |2006</span>}} - pastinaca di Hortle
** ''[[Himantura imbricata]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Bloch e Schneider, |1801}})</span> - pastinaca squamosa
** ''[[Himantura javaensis]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Last & White, |2013</span>}} -
** ''[[Himantura jenkinsii]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Annandale, |1909}})</span> - pastinaca di Jenkins
** ''[[Himantura krempfi]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Chabanaud, |1923}})</span> -
** ''[[Himantura leoparda]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Manjaji-Matsumoto & Last, |2008</span>}} -
** ''[[Himantura lobistoma]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Manjaji-Matsumoto e Last, |2006</span>}} - pastinaca bocca a tubo
** ''[[Himantura marginata]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Blyth, |1860}})</span> - pastinaca marginineri
** ''[[Himantura microphthalma]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Chen, |1948}})</span> -
** ''[[Himantura oxyrhyncha]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Sauvage, |1878}})</span> - pastinaca marmorizzata nasolungo
** ''[[Himantura pacifica]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Beebe & Tee-Van, |1941}})</span> -
** ''[[Himantura pareh]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Bleeker, |1852}})</span> -
** ''[[Himantura pastinacoides]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Bleeker, |1852}})</span> - pastinaca rotonda
** ''[[Himantura randalli]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Last, Manjaji-Matsumoto & Moore, |2012</span>}} -
** ''[[Himantura schmardae]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Werner, |1904}})</span> - pastinaca chupare
** ''[[Himantura signifer]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Compagno e Roberts, |1982</span>}} - pastinaca d'acqua dolce marginibianchi
** ''[[Himantura toshi]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Whitley, |1939</span>}} - pastinaca di Tosh
** ''[[Himantura tutul]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Borsa, Durand, Shen, Alyza, Solihin & Berrebi, |2013</span>}} -
** ''[[Himantura uarnacoides]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Bleeker, |1852}})</span> - pastinaca di Bleeker
** ''[[Himantura uarnak]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Gmelin, |1789}})</span> - pastinaca reticolata
** ''[[Himantura undulata]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Bleeker, |1852}})</span> - pastinaca variegata di Bleeker
** ''[[Himantura walga]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Muller e Henle, |1841}})</span> - pastinaca nana
*''[[Neotrygon]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Castelnau, |1873</span>}}
**''[[Neotrygon annotata]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Last, |1987}})</span>
**''[[Neotrygon kuhlii]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Müller & Henle, |1841}})</span> - pastinaca mascherata
**''[[Neotrygon leylandi]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Last, |1987}})</span>
**''[[Neotrygon ningalooensis]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Last, White & Puckridge, |2010</span>}}
**''[[Neotrygon picta]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Last & White, |2008</span>}}
*''[[Pastinachus]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Rüppell, |1829</span>}}
** ''[[Pastinachus atrus]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|MacLeay, |1883}})</span>
** ''[[Pastinachus gracilicaudus]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Last & Manjaji-Matsumoto, |2010</span>}}
** ''[[Pastinachus sephen]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Forsskål, |1775}})</span> - pastinaca coda di vacca
** ''[[Pastinachus solocirostris]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Last, Manjaji & Yearsley, |2005</span>}}
** ''[[Pastinachus stellurostris]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Last, Fahmi & Naylor, |2010</span>}}
*''[[Pteroplatytrygon]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Fowler, |1910</span>}}
** ''[[Pteroplatytrygon violacea]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Bonaparte, |1832}})</span> - trigone viola
*''[[Taeniura]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Müller & Henle, |1837</span>}}
** ''[[Taeniura grabata]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Geoffroy Saint-Hilaire, |1817}})</span>
** ''[[Taeniura lymma]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Forsskål, |1775}})</span> - pastinaca a macchie blu
** ''[[Taeniura meyeni]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Müller & Henle, |1841</span>}} - pastinaca a macchie nere
*''[[Urogymnus]]'' <span style="font-variant: small-caps">{{zoo|Müller & Henle, |1837</span>}}
** ''[[Urogymnus asperrimus]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Bloch & Schneider, |1801}})</span> - pastinaca porcospino
** ''[[Urogymnus ukpam]]'' <span style="font-variant: small-caps">({{zoo|Smith, |1863}})</span>
 
== Pesca ==
Riga 192 ⟶ 188:
 
== Altri progetti ==
{{interprogetto|commons|etichetta=Dasyatidae}}
 
== Collegamenti esterni ==
* {{cita web |titolo=Dasyatidae |sito=FishBase |url=http://www.fishbase.org/Summary/FamilySummary.php?ID=20}}
* [https://www.msdmanuals.com/it-it/casa/lesioni-e-avvelenamento/morsi-e-punture/punture-di-trigone Manuale MSD - Punture di trigone]
 
{{Controllo di autorità}}