Prefetto d'Egitto
Il Prefetto d'Egitto (titolo ufficiale praefectus Alexandreae et Aegypti) era il governatore della provincia romana d'Egitto a partire dal 30 a.C.
Di rango equestre, il prefetto era scelto direttamente dall'imperatore, a cui solo rendeva conto.

Il suo mandato non aveva limiti temporali e contempalva, unico nella categoria dei governatori equestri (sino alla creazione della provincia di Mesopotamia), l'imperium militiae, ovvero il comando sulle truppe cittadine, le legioni (all'inizio tre, poi dall'età di Adriano una). Il fondamento giuridico della prefettura egiziana fu una legge comiziale che Ottaviano fece promuovere appena rientrato a Roma dopo la vittoria su Marco Antonio nel 30/29 a.C.; in questa legge era contemplato l'imperium di Ottaviano sulla provincia, di cui l'imperium del prefetto ne era diretta derivazione; i poteri del prefetto si basavano sulla similitudo proconsulis, un'analogia con il proconsole: se da una parte ne garantivano i medesimi poteri, dall'altra non ne facevano un magistrato, bensì un sostituto dello stesso, nel qual caso, l'imperatore.
Il prefetto non possedeva, infatti, un imperium proprio (come nel caso dei consoli, del proconsoli, dei pretori, dei propretori), ma un imperium delegato dall'imperatore. Il prefetto d'Egitto perciò non fu mai un agente 'privato' dei Cesari in Egitto, come l'Egitto non fu mai una proprietà privata di Augusto: tale teoria è stata da tempo superata dalla storiografia moderna.
Il prefetto aveva sede in Alessandria d'Egitto, antica capitale dei re Tolomei. Qui aveva sede anche la cancelleria e tutti gli uffici del comando centrale romano nella provincia nilotica. Il prefetto restava in carica sino all'arrivo del successore.
La prefettura d'Egitto era inizialmente considerata la massima carica riservata per un cavaliere, l'apice del fastigium equestre. Già dall'età Giulio-Claudia, però, il prefetto d'Egitto cedette il passo al prefetto del pretorio, il quale, data la vicinanza alla persona dell'imperatore, divenne la prefettura di maggior prestigio. La prefettura rimase la carica concernente il governo d'Egitto (benché ormai con incarichi prettamente civili) anche dopo la riforma di Diocleziano; il suo mandato tuttavia si limitò al Basso-Egitto e al Fayum; il resto del paese fu affidato al praeses.
Lista dei prefetti d'Egitto
Jahre | Name |
---|---|
30 v.Chr. – 26 v.Chr. | Gaio Cornelio Gallo |
26/25 v.Chr. – 25/24 v.Chr. | Elio Gallo |
25/24 v.Chr. – 22/21 v.Chr. | Publio Petronio |
22/20 v.Chr. - 14/13 v.Chr. | --- |
13/12 v. Chr. | Publius Rubrius Barbarus |
12/11 v.Chr. - 8 v.Chr. | --- |
7 v.Chr. – 4 v.Chr. | Gaius Turranius |
2/1 v.Chr. – 3 | Publius Octavius |
4 - ca.8 | --- |
9–10 (ca.) | Publius Ostorius Scapula |
10/11 | Gaius Iulius Aquila |
11/12 (ca.) | Pedo |
11/14 | Marcus Magius Maximus |
14 | Aemilius Rectus |
15 | Lucius Seius Strabo |
16 – 31 | Gaius Galerius |
32 | Gaius Vitrasius Pollio |
32 | Hiberus |
32 – 38 | Aulus Avillius Flaccus |
38 | Quintus Naevius Cordus Sutorius Macro |
39 – 41 | Gaius Vitrasius Pollio II? |
41 – 42 | Lucius Aemilius Rectus |
42/45 | Marcus Heius |
45 – 47 | Gaius Iulius Postumus |
47 – 52 | Gnaeus Vergilius Capito |
54 | Lucius Lusius Geta |
55 – 59 | Tiberius Claudius Balbillus |
60 – 62 | Lucius Iulius Vestinus |
63 – 64 | Gaius Caecina Tuscus |
66 – 69 | Tiberius Iulius Alexander |
70 | Lucius Peducaeus Colonu |
71/72 – 72/73 | Tiberius Iulius Lupus |
74 | Valerius (?) Paulinus |
75 – 76 | Sept(imius?) |
78 – 79 | Gaius Aeternius Fronto |
79(?) | Iulius Ursus |
80/81 – 82 | Gaius Tettius Africanus Cassianus Priscus |
83 | Lucius Laberius Maximus |
85 – 88 | Gaius Septimius Vegetus |
89 – 91/92 | Marcus Mettius Rufus |
92 – 93 | Titus Petronius Secundus |
93/91 – 94/92 | Norbanus |
94 – 98 | Marcus Iunius Rufus |
98 – 100 | Gaius Pompeius Planta |
100/101 – 103 | Gaius Minicius Italus |
103 – 107 | Gaius Vibius Maximus |
107 – 112 | Servius Sulpicius Similis |
113 – 117 | Marcus Rutilius Lupus |
117 – 119 | Quintus Rammius Martialis |
120 – 124 | Titus Haterius Nepos |
124/126 | Petronius Quadratus |
126 – 133 | Titus Flavius Titianus |
133 – 137 | Marcus Petronius Mamertinus |
137 – 142 | Gaius Avidius Heliodorus |
142 – 143 | Gaius Valerius Eudaemon |
144 – 147 | Lucius Valerius Proculus |
147 – 148 | Marcus Petronius Honoratus |
150 – 154 | Lucius Munatius Felix |
155 – 159 | Marcus Sempronius Liberalis |
159 – 160 | Titus Furius Victorinus |
161 | Lucius Volusius Maecianus |
161 | Vernasius Facundus |
161 (sotto Antonino Pio) | Minicius Sanctus |
161/162 – 164 | Marcus Annius Suriacus |
164 – 167 | Titus Flavius Titianus |
167 – 168 | Quintus Baienus Blassianus |
168 – 169 | Marcus Bassaeus Rufus |
170 – 175 | Gaius Calvisius Statianus |
176 | Gaius Caecilius Salvianus |
176 – 179 | Titus Pactumeius Magnus |
179/180 | Titus Aius Sanctus |
181 | Titus Flavius Piso |
181 | Flavius Crispus |
181 – 183 | Publius Maenius Flavianus (?) |
183 – ca.185 | Decimus Veturius Macrinus |
185 | Titus Longaeus Rufus |
185 – 187 | Pomponius Faustinianus |
188 | Aurelius Verianus |
188 – 190 | Marcus Aurelius Papirius Dionysius |
190 | Quintus Tineius Demetrius |
190 – 192 | Claudius Lucilianus |
192/193 | Larcius Memor |
193 – 194 | Lucius Mantennius Sabinus |
194 – 197 | Marcus Ulpius Primianus |
197 – 200 | Quintus Aemilius Saturninus |
200 | Alfenus Appolinaris |
200 – 203 | Quintus Maecius Laetus |
203 – 205/206 | Claudius Iulianus |
206 – 210 | Tiberius Claudius Subatianus Aquila |
211 (ca.) | Tiberius Magnius Felix Crescentillianus |
212 – 213 | Lucius Baebius Aurelius Iuncinus |
215 | Marcus Aurelius Septimius Heraclitus |
215/216 | Aurelius Antinous |
216 – 217 | Lucius Valerius Datus |
217 – 218 | Iulius Basilianus |
218 – 219 (ca.) | Callistianus |
219 – 220/221 | Geminius Chrestus |
222 | Lucius Domitius Honoratus |
222 – 223 | Marcus Aedinius Iulianus |
223 (?) | Valerius |
223 – 224 | Marcus Aurelius Epagathus |
224 – 225 | Tiberius Claudius Herennianus |
225 – 230 (ca.) | Claudius Claudianus |
229/230 – 230 | Claudius Masculinus |
231/232 – 237 | Mevius Honoratianus |
237 (ca.) | Corellius Galba (?) |
239 | Lucius Lucrecius Annianus |
242 – 245 | Aurelius Basileus |
245 – 247 | Gaius Valerius Firmus |
249 – 250 | Aurelius Appius Sabinus |
250(?) – 252 | Faltonius Restitutianus |
252/253 | Lisennius Proculus |
253 | Septimius (?) |
250 – 255 (ca.) | Lucius Titinius Clodianus |
253 – 256 (ca.) | Zitus Magnius Felix Crescentillianus |
256/257 – 261 | Lucius Mussius Aemilianus |
262 – 263 | Aurelius Theodotus |
264 – 265 | Gaius Claudius Firmus |
266 | Cussonius I[...] |
267 | Iuvenius Genialis |
269 – 270 | Tenagino Probus |
271 | Iulius Marcellinus |
271 – 272/3 | Statilius Ammianus |
274 – 279 | --- |
279 – 280 | Hadrianius Sallustius |
283 | Celerinus |
283 – 284 | Pomponius Ianuarianus |
284 – 286 | Marcus Aurelius Diogenes |
286 | Aurelius Mercurius (?) |
286 | Bellicius Peregrinus |
287 – 290 | Gaius Valerius Pompeianus |
290 – 292 | Titius Honoratus |
292 – 293 | Rupilius Felix |
293 - 297 | --- |
297 | Aristius Optatus |
298 | Aemilius Rusticianus |
298 – 299 | Aelius Publius |
299 – 300 | Heraclius |
303/311 | Apollonius |
303 (ca.) | Eustratius (?) |
303 – 306 | Clodius Culcianus |
307 | Sossianus Hieroclus |
308 | Valerius Victorinus |
308 – 309 | Aelius Hyginus |
310 (ca.) | Titinnius Clodianus |
312 | Aurelius Ammonius |
314 | Iulius Iulianus |
314 - ca.327 | --- |
328 (prima del) | Aurelius Apion |
328 – 329 | Septimius Zenius |
330 | Flavius Magnilianus |
331 | Florentius |
331 – 332 | Flavius Hyginus |
333 – 335 | Paterius |
335 – 337 | Flavius Philagrius |
337(?) – 338 | Flavius Antonius Theodorus |
338 – 340 | Flavius Philagrius II |
341 – 343 | Longinus |
344 | Palladius |
345 – 352 | Nestorius |
353 – 354 | Sebastianus |
355 – 356 | Maximus d. Ä. |
356 – 357 | Cataphronius |
357 – 359 | Parnassius |
357 – ca.359 | Pomponius Metrodorus |
359 | Italicianus |
359 – 361 | Faustinus |
361 – 362 | Gerontius |
362 – 363 | Ecdicius Olympus |
364 | Hierius |
364 | Maximus |
364 – 366 | Flavianus |
366–367 | Proclianus |
367 – 370 | Flavius Eutolmius Tatianus |
370 – 371 | Olympius Palladius |
371 – 37 | Aelius Palladius |
376(?) | Publius |
379 | Bassianus (?) |
379 | Hadrianus (?) |
380 | Iulianus |
381 – 382(?) | Antoninus |
382 | Palladius |
383 | Hypatius |
384 | Optatus |
384 – 386 | Florentius |
386 | Paulinus |
387 | Eusebius |
388 | Flavius Ulpius Erythrius |
388 – 390 | Alexander |
391 | Evagrius |
392 (Aprile–Giugno) | Hypatius II |
392 (Giugno–Agosto) | Potamius |
393 - 395 | --- |
396 | Remigius |
397 | Archelaus |
398/404 | Paulacius |
403/404 | Pentadius |
403/404 | Euthalius |
405 - 414 | ? |
415 | Orestus |
416 - 421 | ? |
422(?) | Callistus |
423(?) - 434 | ? |
435 | Cleopater |
436 - 442 | ? |
443(?) | Charmosynus |
444 - 450 | ? |
451 | Theodorus |
453 | Florus |
457 | Nicolaus |
458 - 467 | ? |
468 – 469 | Flavius Alexander |
470 - 476 | ? |
475/476 | Boethius |
477 | Anthemius |
478/480 (ca.) | Theoctistus |
482 | Theognostus |
482 | Pergamius |
482. | ? |
482/490 | Entrechius |
487 | Theodorus |
487 | Arsenius |
488 - 515 | ? |
516 | Theodosius |
518/523 | Flavius Srategius |
519 | ? |
520 | Licinius |
521 - 526 | ? |
527 – ? | Hephaestus |
528(?) - 534 | ? |
535 – ? | Dioscorus |
536(?) | ? |
537 – ? | Rhodon |
539 – 542 | Petrus Marcellinus Felix |
542 | Liberius |
542 – ? | Johannes Laxarion |
543(?) - 559 | ? |
560 – ? (ca.) | Favorinus |
561(?) - 565 | ? |
566 – ? | Justinus / Germanus Gestinius |
567(?) - 581 | ? |
582 – ? | Johannes I |
585 – ? (ca.) | Paulus |
588 – ? (ca.) | Johannes II |
592 – ? (ca.) | Constantinus |
595 – ? (ca.) | Menas |
600 – 603 | Petrus Gestinius |
604 - 605 | ? |
606 – ? | Johannes |
614 – ? | Niketas |
616 - 628 | Dominio Persiano |
616 – 628 | Benjamin |
628 – 642 | Impero Romano d'Oriente |
629 – 640 | Anastasius |
640 | Cers |
641 – 642 | Theodoros |
Bibliografia
- A. Stein, Die Präfekten von Ägypten in der römischen Kaiserzeit, Berna 1950.
- G. Bastianini, Lista dei prefetti d'Egitto dal 30a al 299p, “Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik“, 17 (1975), pp. 263-328.
- G. Bastianini, Lista dei prefetti d'Egitto dal 30a al 299p, "Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik“, 38 (1980), pp. 75-89.
- G. Geraci, Genesi della provincia romana d'Egitto, Bologna, 1983.
- G. Geraci, Praefectus Alexandreae et Aegypti: alcune riflessioni, «Simblos» 1 (1995), pp. 159-175.